उषा प्रियंवदा
गजाधर बाबू ने कमरे में जमा सामान पर एक नज़र दौड़ाई -- दो बक्से, डोलची, बालटी -- ''यह डिब्बा कैसा है, गनेशी?'' उन्होंने पूछा। गनेशी बिस्तर बाँधता हुआ, कुछ गर्व, कुछ दु:ख, कुछ लज्जा से बोला, ''घरवाली ने साथ को कुछ बेसन के लड्डू रख दिए हैं। कहा, बाबूजी को पसन्द थे, अब कहाँ हम गरीब लोग आपकी कुछ खातिर कर पाएँगे।'' घर जाने की खुशी में भी गजाधर बाबू ने एक विषाद का अनुभव किया जैसे एक परिचित, स्नेह, आदरमय, सहज संसार से उनका नाता टूट रहा था।
''कभी-कभी हम लोगों की भी खबर लेते रहिएगा।'' गनेशी बिस्तर में रस्सी बाँधते हुआ बोला।
''कभी कुछ ज़रूरत हो तो लिखना गनेशी! इस अगहन तक बिटिया की शादी कर दो।''
गनेशी ने अंगोछे के छोर से आँखे पोछी, ''अब आप लोग सहारा न देंगे तो कौन देगा! आप यहाँ रहते तो शादी में कुछ हौसला रहता।''
गजाधर बाबू चलने को तैयार बैठे थे। रेल्वे क्वार्टर का वह कमरा, जिसमें उन्होंने कितने वर्ष बिताए थे, उनका सामान हट जाने से कुरूप और नग्न लग रहा था। आँगन में रोपे पौधे भी जान पहचान के लोग ले गए थे और जगह-जगह मिट्टी बिखरी हुई थी। पर पत्नी, बाल-बच्चों के साथ रहने की कल्पना में यह बिछोह एक दुर्बल लहर की तरह उठ कर विलीन हो गया। Listen Audio Playback click here or
नीचे के प्लेयर से सुनें.
(प्लेयर पर एक बार क्लिक करें, कंट्रोल सक्रिय करें फ़िर 'प्ले' पर क्लिक करें।)
नीचे के प्लेयर से सुनें.
(प्लेयर पर एक बार क्लिक करें, कंट्रोल सक्रिय करें फ़िर 'प्ले' पर क्लिक करें।)
Wednesday 21 August 2013
വാചിക പ്രവര്ത്തനങ്ങള് വിലയിരുത്തുമ്പോള് :
ആശയഗ്രഹണം ശരിയായി നടന്നിട്ടുണ്ടോ, സന്ദര്ഭോചിതമായി ഭാഷ പ്രയോഗിക്കുവാന് സാധിക്കുന്നുണ്ടോ, ഭാഷാപരമായ കഴിവുകള് അല്ലെങ്കില് പരിമിതികള് എന്തെല്ലാമാണ്, വിശകലനം, വിലയിരുത്തല് , നൂതന ആശയങ്ങളുടെ അവതരണം എന്നിവയില് ഏതു നിലവാരം പുലര്ത്തുന്നു എന്നീ കാര്യങ്ങളാണ് വാചിക പ്രവര്ത്തനങ്ങളിലൂടെ വിലയിരുത്തുന്നത്. ഇത് നടത്തുന്നത് ആശയം, ആവിഷ്കാരം എന്നീ രണ്ട് ഘടകങ്ങളിലൂടെയാണ്. आलापन, अभिनय പോലെയുള്ള പ്രവര്ത്തനങ്ങളില് അവതരണം നടക്കുന്നത് നേരത്തേ തയ്യാറാക്കിയ ഉപകരണം അടിസ്ഥാനമാക്കിയാവാം. അതുകൊണ്ട് ഇതിനെ അവതരണത്തിനായുള്ള വിലയിരുത്തലായെടുക്കാം. എന്നാല് वार्तालाप, संगोष्टी, भाषण, समाचार वाचन, वाद-विवाद, साक्षात्कार, प्रशनोत्तरी, चर्चा എന്നിവക്കായി കുട്ടികള്ക്ക് സ്വന്തമായി ലിഖിത പ്രവര്ത്തനത്തില് ഏര്പ്പെടേണ്ടതായി വരും. എഴുതുമ്പോഴും അവതരിപ്പിക്കുമ്പോഴും വാചിക പ്രവര്ത്തനങ്ങളുടെയും ലിഖിത പ്രവര്ത്തനങ്ങളുടെയും വിലയിരുത്തല് നടത്താവുന്നതാണ്.
ഇതിനായി ബോധനതന്ത്രങ്ങള് തയ്യാറാക്കുമ്പോള് എല്ലാ തരത്തിലുമുള്ള കുട്ടികളുടേയും സജിവ പങ്കാളിത്തം ഉറപ്പാക്കണം. cwsn കുട്ടികള്ക്കായി പ്രവര്ത്തനങ്ങള് എളുപ്പമാക്കാന് പ്രത്യേകം ശ്രദ്ധിക്കണം. आशयग्रहण നടന്നുവെന്ന് അദ്ധ്യാപകനും, ഏതെല്ലാം മാനദണ്ഡങ്ങളിലൂടെയാണ് വിലയിരുത്തല് നടക്കുന്നത് എന്നും കുട്ടികള്ക്കും ബോദ്ധ്യമായതിനു ശേഷം മാത്രമേ അവതരണവും വിലയിരുത്തലും നടത്താവൂ. വിവിധങ്ങളായ പ്രവര്ത്തനളിലൂടെ ഓരോരോ കുട്ടിയിലുമുള്ള വ്യത്യസ്തമായ കഴിവുകള് വിലയിരുത്തപ്പെടേണ്ടതുണ്ട്. അങ്ങനെയാവുമ്പോള് പിന്നില് നില്ക്കുന്ന കുട്ടികള്ക്ക് നല്കുന്ന പഠനപ്രവര്ത്തനങ്ങള് വേറെവേറെയാകാം. അപ്പോള് വിലയിരുത്തല് നടത്തുമ്പോള് അതീവ ശ്രദ്ധ ആവശ്യമാണ്.
ലിഖിത പ്രവര്ത്തനങ്ങള് വിലയിരുത്തുമ്പോള് :
അന്വേഷണാത്മകം, സര്ഗാത്മകം, സംവാദാത്മകം എന്നീ ഉയര്ന്ന മാനസികതലങ്ങളെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള ഭിന്നങ്ങളായ സാഹിത്യ വ്യവഹാരങ്ങളാണ് ലിഖിത പ്രവര്ത്തനങ്ങള് വിലയിരുത്തുമ്പോള് കടന്നു വരുന്നത്. ഉത്പന്നങ്ങളെ വിലയിരുത്തേണ്ടതായും വന്നേക്കാം.
निबंध, लघुलेख, सूचना, आवादन-टिप्पणी, साक्षात्कार प्रश्नावली, टिप्पणी, वर्णन, विवरण, यात्रावृत्त, डायरी, संस्मरण, पत्र, संपादकीय, रपट/समाचार, विज्ञापन वाक्य, संगोष्टी आलेख, विश्लेषण टिप्पणी, तुलनात्मक टिप्पणी എന്നിവ വിലയിരുത്തലിനായി തെരെഞ്ഞെടുക്കാം. ആശയം, ആവിഷ്കാരം എന്നീ രണ്ട് ഘടകങ്ങളേയും ശ്രദ്ധിക്കപ്പെടേണ്ടതുണ്ട്.
ലിഖിത പ്രവര്ത്തനങ്ങള് വിലയിരുത്തുമ്പോള് ലിപിയിലും എഴുത്തിലും ശ്രദ്ധിക്കുമ്പോള് വാചിക പ്രവര്ത്തനങ്ങള് വിലയിരുത്തുമ്പോള് മുഖഭാവ (ഓളം)വും ശാരീരിക ചെഷ്ഠകളുമാണ് വിലയിരുത്തപ്പെടുന്നത് എന്നു കാണാം.
Saturday 3 August 2013
भूमंडलीकरण के एजेन्डे में वैश्विक अर्थव्यवस्था और वैश्विक संस्कृति दोनों ही शामिल हैं।
July 2013
भूमंडलीकरण के इस दौर में अनुवाद की भूमिका और भाषिक-अस्मिता का सवाल
भूमंडलीकरण के एजेन्डे में वैश्विक अर्थव्यवस्था और वैश्विक संस्कृति दोनों ही शामिल हैं। यह अवधारणा है, जिसके तहत विश्व के सभी देशों की अर्थव्यवस्था को जोड़कर एक ऐसी वैश्विक अर्थव्यवस्था बनाने की योजना है जो उदार है। साथ ही साथ विश्व की विभिन्न संस्कृतियों को एकरूपता में ढालकर एक वैश्विक संस्कृति निर्मित करना भी इस एजेन्डे में शामिल हैं।
अब सवाल यह उठता है कि क्या सचमुच अमेरिका जैसा पूंजीवादी देश एक वैश्विक संस्कृति के निर्माण में सभी संस्कृतियों की विशेषताओं को शामिल कर एक नयी वैश्विक संस्कृति बनायेगा, जो सर्व समावेशी संस्कृति कहलायेगी। ऐसा होता है तो किसी को भी इससे ऐतराज नहीं होगा। मगर पूरी दुनिया में से किसी एक संस्कृति को वैश्विक संस्कृति बनाने की अगर कोशिश हो, तो यह चिन्ता का विषय है। क्योंकि भूमंडलीकरण की अवधारणा एक प्रतियोगी समाज बनाने की है, जिसमें जो अधिक प्रभावशाली होगा वर्चस्व भी उसी का होगा। जिस तरह आर्थिक रूप से सम्पन्न व्यक्ति आज के समाज में प्रमुखता पा लेता है। उसी तरह वैश्विक अर्थव्यवस्था में वह देश भी प्रमुखता पाता है, जो सर्वाधिक विकसित होता है। यही स्थिति संस्कृतियों के साथ भी है। इसमें वर्चस्व उसी को प्राप्त होता है, जो सर्वाधिक समृध्द होती है। इसीलिए बौडिला ने भूमंडलीकरण को हमारे समय की सबसे बड़ी बर्बर हिंसा कहा था। भूमंडलीकरण के प्रसिध्द आलोचक नोम चोमस्की भी भूमंडलीकरण के पीछे अमेरिका की कुटिल चालों के कारण ही उसकी आलोचना करते हैं। क्योंकि एक वैश्विक आर्थिक नीति और एक वैश्विक संस्कृति की इस अवधारणा में महत्व तो अमेरिका जैसे विकसित देश को ही मिलेगा।
Subscribe to:
Posts (Atom)